Powracam do tematu IBS, czyli zespołu jelita drażliwego. Jego objawami jest utrzymujący się miesiącami dyskomfort w brzuchu (ból, kłucie, wzdęcia i gazy), zmiany stolca, nagłe parcia, itp. Tak jak pisałem, choroba ta dotyczy zaburzenia funkcji dolnego odcinka układu pokarmowego działania (jelita cienkiego, grubego i odbytu, lecz głównie tych ostatnich) i może mieć trzy aspekty.
Jest wywołana czynnikami psychicznymi/neurologicznymi, lecz wynikać może też z „drażliwości” na niektóre pokarmy. Dodatkowo IBS może być wywołany infekcją i następującą po niej dybiozą jelitową (w tym rozrostu flory bakteryjnej charakterystycznego dla SIBO; również na skutek działania antybiotyków) oraz zmianami w szczelności bariery jelitowej.
Chciałbym jednak dokładniej opisać czynniki dietetyczne, które z pewnością przyczyniają się do problemu lub go pogarszają. Z powodu wielorakiego wpływu wielu pokarmów na pracę jelito, stosuje się dietę Low-FODMPs. Pokrywa się ona w zasadzie z dietą bezglutenową i bezmleczną, które też są pierwszymi wskazaniami. Poza tym warto uważać na błonnik i wykluczyć źródła tzw. nierozpuszczalnego. Pisałem o tym tutaj.
Pierwszymi krokami dietetycznymi w IBS są: dieta bezglutenowa i wyłączenie mleka oraz produktów mlecznych.
Poza stosowaniem tego typu diety, są pewne grupy artykułów spożywczych najczęściej zgłaszanych w tej chorobie. Są to produkty bogate w gluten, węglowodany (w ogóle, w tym cukry) i pszenica jako taka. Usunięcie pszenicy z diety faktycznie poprawia sytuację wielu pacjentów. Jest to sytuacja bliźniaczo podobna do nieceliakalnej nadwrażliwości na gluten (NCGS).
Często pomaga samo odstawienie pszenicy
Może to wynikać jednak z nieco innych przyczyn niż w tzw. nieceliakalnej nadwrażliwości na gluten. Podczas, gdy tu obserwuje się odpowiedź odpornościową i słaby stan zapalny, który zanika szybko (najwyżej w ciągu paru dni) po podaniu danej żywności – w IBS nie ma odpowiedzi zapalnej, za to cechą charakterystyczną są wzdęcia i problemy z perystaltyką jelit. Zwiększone jest też „pochłanianie wody” z masy znajdującej się w jelitach.
Cechą obu przypadłości jest dysbioza (zmiana składu bakteryjnego i „przerost” pewnych szczepów). W przypadku IBS jest to jednak wynik obfitości „pożywki” dla bakterii, w drugim przypadku toksyczne działanie glutenu na bakterie. Nie bez znaczenia dla obu przypadłości jest też zaburzenie funkcjonowania bariery jelitowej indukowane glutenem.
Z uwagi na to, że ten sam produkt spożywczy wywołuje celiakię, nieceliakalna nadwrażliwość na gluten i IBS, choroby te mogą współistnieć i objawy nakładać się na siebie. Z podanych przeze mnie przyczyn choroby te trudno rozróżnić bez scharakteryzowania realnych przyczyn. NCGS próbuje się odróżnić od IBS na bazie nieco bardziej ogólnych objawów w tym przypadku (pozajelitowych, tzn. objawy skórne, samopoczucie, tkliwość skóry, bóle stawowe).
Dieta Low-FODMAPs jest rozsądnym wyjściem w tej przypadłości.
Jeśli chodzi o terapię wszystkich tych chorób, tak naprawdę dieta Low-FODMAPs i bezglutenowa w gruncie rzeczy się pokrywają. Również wspomniane przeze mnie usunięcie mleka oraz błonnika z diety, które jest skutecznym pierwszym krokiem w IBS, jest zawarte w regułach diety Low-FODMAPS. Należy jednak pamiętać, że jest to dieta nie nadająca się na dłuższy okres czasu. Pełne wykluczenie produktów należy stosować najwyżej 8 tygodnie, a potem pod kontrolą specjalisty wprowadzać kolejne grupy produktów.
Podsumowując:
- IBS to skrót od angielskiej nazwy schorzenia nazwanego Zespołem Jelita Drażliwego
- Są trzy możliwe przyczyny tego problemu: psychika (stres, trauma), wyzwalacze dietetyczne i infekcja
- Czynnikami, na które warto zwrócić uwagę najpierw i je wykluczyć z diety są: gluten (zboża), mleko (i przetwory) oraz błonnik (nierozpuszczalny)
- W praktyce można zastosować dietę eliminacyjną Low-FODMAPs
Literatura:
Volta, U. et al., 2016. Dietary triggers in irritable bowel syndrome: Is there a role for gluten. Journal of Neurogastroenterology and Motility, 22(4), pp.547–557.
Stanford Hospital & Clinics, 2012. The Low FODMAP Diet. , pp.1–3.
3 thoughts