Tym razem zajmę się samą definicją tego, co nazywa się stresem oraz jego oddziaływania na czynność wydzielniczą gruczołów. Co to jest stres, stresor i jak to wpływa na wydzielanie kortyzolu?
Reakcja stresowa jest przyczyną rozszczelnienia bariery jelitowej.
Zadecyduj o swoim zdrowiu!
Biorąc coś do zjedzenia, bierzesz odpowiedzialność za swoje zdrowie. Twój sen wpływa na Twój dzień. Znasz przecież ogromny wpływ, jaki ma stres na Twój organizm.
Chcesz dowiedzieć się szczegółów? Napiszę, jak wielką rolę odgrywa dieta i styl życia.
Co więcej, dowiesz się jak utrzymać sprawność, zdrowie i zadbać w ten sposób o przyszłość. Wszystko to umożliwi Ci trening zdrowia.
Termin „stres” pojawił się w latach 50-tych
Pierwsze badania nad stresem prowadził w latach 50-tych dr Hans Seyle. Wprowadził on samą definicję stresu. Pokazał też wpływ, jaki wywiera on na organizm. Dokładniej chodziło o organy wydzielnicze, czyli endokrynne, takie jak nadnercza, które reagują wydzielaniem odpowiednich hormonów.
Pierwsze badania nad wpływem stresu na organizm to lata 50-te.
Naukowiec wstrzykiwał myszom ekstrakt powstały z homogenizacji obcej tkanki. Tak więc był to swoisty konglomerat różnorakich obcych antygenów. Oczywiście wywoływał reakcję obronną organizmu,sygnalizowaną przez tzw. hormon stresowe.
Jak doskonale widać stres n ie jest tym, za co hgo uważamy. Myszy nie denerwowały się z powodu zastrzyku. Za to ich organizm zareagował na zagrożenie. Zagrożeniem była zawartość zastrzyku. Stres to reakcja na zagrożenie organizmu. Zagrożeniem tym jest każde zaburzenie równowagi, czyli homeostazy organizmu.
Hormon stresu to kortyzol
Efektem stresu jest aktywacja tzw. osi podwzgórze-przysadka-nadnercza. Jest to szereg narządów wydzielających hormony. Podwzgórze stymuluje przysadkę, a przysadka z kolei nadnercza. Nadnercza produkują hormony steroidowe.
Stresory wywołują więc ostatecznie syntezę hormonów w nadnerczach. Efektem działalności nadnerczy jest wytwarzanie glikokortykosteroidów, przede wszystkim kortyzolu. Kortyzol jest nazywany właśnie hormonem stresu. Cały proces można zaś nazwać stresem lub reakcją stresową.
Hormon stresu, czyli kortyzol, pozwala przeżyć w chwilach niebezpieczeństwa.
Kortyzol podwyższa stężenie cukru we krwi poprzez stymulację glukoneogenezy (wątrobowa produkcja glukozy). W ten sposób, nawet w okresie głodu, poziom cukru jest dostateczny, by walczyć lub uciec z niebezpiecznego miejsca. Zawsze, o każdej porze dnia, człowiek musi być gotowy do działania.
Myśląc jednak od strony tego, co się dzieje w organizmie, mobilizowane są najróżniejsze komórki i tkanki. Kortyzol wpływa na działanie wszystkich organów i tkanek. Chociażby wspiera działanie układu odpornościowego, który może walczyć z infekcją.
Kortyzol, podawany często w formie hydrokortyzonu, szybko uspokaja stan zapalny. Z tego powodu jest używany w różnego rodzaju schorzeniach, takich jak alergie. Na krótką metę może więc zahamować objawy. Problem pojawia się, gdy hormon ten działa przez długi czas. Odnosi się to do długiego podawania hormonu w postaci leku. Taki sam efekt wywiera działanie stresu w różnych formach.
Jak się okazuje długotrwałe działanie kortyzolu, a więc i długotrwały stres, niekorzystnie modyfikuje działanie układu immunologicznego. Ponadprzeciętnie aktywna staje się tzw. odporność humoralna. Limfocyty B pobudzane są do wytwarzania przeciwciał, co może mieć wpływ na pogorszenie się sytuacji osób z chorobami. autoimmunologicznymi.
Zły wpływ kortyzolu
Niestety, ciągłe podwyższenie poziomu kortyzolu nie jest obojętne dla organizmu. Krótkotrwale do niczego złego nie prowadzi. Jak już pisałem podanie hydrokortyzonu (inna nazwa kortyzol) jest czasem niezbędne u chorych, by zahamować stan zapalny.
Gdy jednak ekspozycja na kortyzol trwa ciągle, ujawniają się jego kolejne złe skutki. Ciągłość jest wrogiem natury. Poziom kortyzolu powinien „falować”, a nie być stale podwyższony. W dzisiejszych czasach nie trudno o ciągły stres, a to oznacza ciągle podniesiony poziom hormonu stresu.
Efekty są niestety szkodliwe. Wśród nich należy wymienić nie tylko wspomniane zmiany w działaniu układu odpornościowego, lecz też wrzody żołądka i dwunastnicy, „cieknące jelito” i wszechobecny Syndrom Cushinga (trądzik, otyłość centralna, bawoli kark, rozstępy).
Długotrwałe działanie kortyzolu ma przykre skutki.
Najważniejsze z punktu widzenia chorób autoimmunologicznych jest nieszczelność bariery jelitowej, nazywana krótko „cieknącym jelitem„. Konsekwencją jest przede wszystkim choroba autoimmunologiczna, jedna z wielu, a może i parę na raz. A wśród nich choroba Graves’a-Basedowa, stwardnienie rozsiane lub reumatoidalne zapalenie stawów.
„Cieknące jelito”, predyspozycja genetyczna i środowisko, nadaktywny układ odpornościowy – te czynniki są potrzebne do zaistnienia choroby z autoagresji, przy czym nieszczelność bariery jelitowej (ew. skórnej lub płuccnej) jest podstawą i jest niezbędna, by inne czynniki miały znaczenie.
Stres to nie to samo, co stresor
Pojęcie „stres” wprowadzone przez Seyle’a mówiło o reakcji organizmu na każdy z wielu czynników, które wyprowadzają go ze stanu homeostazy (równowagi). Może to być uszkodzenie tkanek, brak pożywienia i wody, reaktywne formy tlenu i wolne rodniki niszczące elementy komórek, infekcja, oparzenia. Wymienione czynniki, wywołujące stres, to tzw. „stresory”.
Stresor może być fizyczny, chemiczny lub psychiczny. To on jest przyczyną stresu.
Oczywiście stresor to może być to czynnik wpływający na psychikę. Sytuacja w pracy, w rodzinie, relacje międzyludzki lub zagrożenie. Mówimy wtedy o stresie psychicznym. Jednak psychika to tylko jeden aspekt, choć bardzo istotny, wpływający na rozwój stresu. Zazwyczaj, gdy mówimy o stresie, od razu myślimy o psychice. Jak widać to tylko część prawdy.
Podsumowanie:
- Szereg stresorów wywołuje reakcję organizmu zwaną stresem
- Stres aktywuje proces wydzielania kortyzolu
- Długo utrzymujący się wysoki poziom kortyzolu, a zarazem stresu, wywołuje choroby autoimmunologiczne i rozszczelnienie bariery jelitowej
Masz wpływ na swoje zdrowie!
Zdrowie i sprawność fizyczna jest efektem dobrej diety i stylu życia.
Wokół siebie widzisz ludzi z łuszczycą i innymi chorobami skóry, reumatyzmem i problemami ze stawami?
Typowym problemem jest Hashimoto, czyli zapalenie tarczycy. Z pewnością w swoim otoczeniu masz takie osoby. Czy tak musi być?
Dowiedz się jak temu zapobiec!
Literatura:
Wpływ stresu na organizm i autoimmunologię:
Stojanovich, L., 2010. Stress and autoimmunity. Autoimmunity Reviews, 9(5), pp.A271–A276.
Jedna myśl